http://www.pokethe.gr/wordpress/?p=26
1/10
2008
Ζούμε στις μέρες μας κοσμογονικές συνθήκες λίγο πριν από αλλαγές. “Μια φορά κάθε 100 χρόνια συμβαίνει κρίση όπως αυτή. Το σύστημα όπως το γνωρίζουμε μέχρι σήμερα αποδομείται. Ακόμη δεν έχουμε βρει λύσει στο πρόβλημα” λέει σήμερα ο πρώην πρόεδρος της Fed ο πολύς Άλαν Γκρίνσπαν.
“Παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, παγκόσμια ενεργειακή κρίση, παγκόσμια κρίση τροφίμων, οι συνομιλίες για το εμπόριο κατέρρευσαν. Μαζί και οι επιπτώσεις τους στην παγκόσμια ηγεμονία που προκαλείται ανοιχτά πλέον από τα αναδυόμενα νέα κέντρα εξουσίας στην Ασία και τη λατινική Αμερική.” Επισημαίνει σε πρόσφατο άρθρο του ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Βαν Κι Μουν.
Ας πάρουμε όμως το πράγμα από την αρχή. Το ιστορικό της κρίσης έχει αναγωγή στο παρελθόν. Αμέσως μετά το κραχ του 1929.
Το 1933 ψηφίζεται ο νόμος “Γκλας Στίγκαλ.” Με βάση τα συμπεράσματα της τότε οικονομικής κρίσης, ο νόμος απαγόρευσε στις τράπεζες να δρουν σαν απλά καταθετικά ιδρύματα και ταυτόχρονα χρηματομεσίτες, προς αποφυγή σύγκρουσης συμφερόντων. Επέβαλε αυστηρούς κανόνες λειτουργίας και υψηλά αποθεματικά απαιτούμενα.
Αυτό στη συνέχεια άλλαξε και περάσαμε στις επενδυτικές τραπεζικές πρακτικές, που συνέδεαν πλέον τους αποταμιευτές και τους δανειστές, με σύνθετα προϊόντα, όπως τα δομημένα ομόλογα, που αφορούν μαζική τιτλοποίηση επισφαλών στεγαστικών δανείων (subprime loans) που ζητούσαν όμως και ελάμβαναν τότε τη σφραγίδα των πλέον έγκριτων οργανισμών πιστοληπτικής αξιολόγησης παγιδεύοντας έτσι τους αγοραστές τους παγκοσμίως,
Από εδώ και πέρα αλλάζει και o χαρακτήρας της Aμερικανικής αλλά και της παγκόσμιας οικονομικής τάξης και των κανόνων λειτουργίας της. Μαζί και οι κατάλληλες δημοσιονομικές αναπροσαρμογές. (Συμφωνία Μπρέτον Γουντς κ.α.)
Από εκεί δηλαδή που το χρηματιστήριο ήταν ένας συμπληρωματικός τομέας του πραγματικού οικονομικού γίγνεσθαι, μετατρέπεται σταδιακά σε κύριο διαμορφωτή, αναλαμβάνοντας τον πρώτο ρόλο σε όλους τους οικονομικούς τομείς. (ο Νόμος Γκλας Στίγκαλ έχει ήδη αμβλυνθεί επί Ρήγκαν)
Αργότερα οι ίδιες οι παραδοσιακές τράπεζες μπαίνουν στην επενδυτική τραπεζική, αφού ο πρόεδρος Κλίντον το 1999, με αφορμή τη συγκρότηση του City Group, καταργεί το νόμο που το απαγορεύει.
Και το χρηματιστήριο ανεξέλεγκτο πλέον γνωρίζει ημέρες δόξας λαμπρές παγκοσμίως. Μετατρέπεται έτσι στον καλύτερο (φθηνότερο και γρηγορότερο) τρόπο και μέσο παραγωγής κέρδους και πλουτισμού, καλύτερα θα λέγαμε κερδοσκοπίας και απληστίας και απορροφά γιαυτό όλο και περισσότερα κεφάλαια, που θα μπορούσαν να επενδυθούν σε παραγωγικότερους τομείς της (πραγματικής) οικονομίας.
Οι Αμερικανοί ποντάρουν τα πάντα πάνω στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες ιδίως της χρηματιστηριακές. Δεν θα λέγαμε το ίδιο και για τους Ευρωπαίους, λόγω του συντηρητισμού τους αλλά και άλλων αιτιών και συνθηκών.
Αναπτύχθηκαν έτσι χρηματιστηριακές πρακτικές “κερδοσκοπικής λαιμαργίας” τύπου hedge funds και ομολογιακά προϊόντα subprime loans μέχρι short selling (ανοικτές πωλήσεις ομολόγων) flagging κ.α. που επιζητούν γρήγορο κέρδος ποντάροντας έως και στη δυστυχία των άλλων. (πτώση των τιμών μετοχών, αλλά και εταιριών και επιχειρήσεων) Προς δόξα της φιλελεύθερης φυσικά οικονομίας και της παγκόσμιας ηγεμονίας της. (Η.Π.Α.)
Το τραπεζικό, ιδιωτικό, επενδυτικό κεφάλαιο γνωρίζει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη υποστηρίζοντας χρηματιστηριακά προϊόντα. Κανείς, παραφυλάγοντας τα δένδρα (επιχειρήσεις) δεν βλέπει ότι το δάσος έγινε το ίδιο μια μεγάλη και επικίνδυνη φούσκα.
Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί των Η.Π.Α. αποτυγχάνουν παντελώς να αντιληφθούν το κακό και να βάλουν φρένο στη ξέφρενη πορεία του χρηματοοικονομικού κλάδου (κυρίως χρηματιστηριακού) προς το χάος. Το ίδιο ισχύει και για το Υπουργείο Οικονομικών, το Κογκρέσο και η Federal Reserve με τον επί κεφαλής σταρ των οικονομικών Άλαν Γκρίνσπαν περί άλλα τυρβάζοντα..
Τα μοντέρνα σύνθετα χρηματιστηριακά προϊόντα σαν επικίνδυνοι ιοί έχουν εν τω μεταξύ διασπαρεί πέραν της Αμερικής και έχουν μολύνει τον κόσμο όλο. Η φούσκα αφού μεγάλωσε έψαχνε πια αφορμή να σκάσει. Και η αφορμή βρέθηκε και είχε το όνομα Lehman Brothers. Την τέταρτη δηλαδή μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα της Αμερικής με 26 δις δολάρια ίδια κεφάλαια, με ενεργητικό 640 δις και καθαρά κέρδη 4,2 δις μόλις το 2007! Αλλά και Fanny Mae και Freddic Mac αμερικανικών επενδυτικών τραπεζών πολυεθνικού βεληνεκούς. Είχε νωρίτερα γίνει η εξαγορά της Merrill Lynch “κακήν κακώς” από τη Bank of America.
Η πτώχευση της κορυφαίας επενδυτικής τράπεζας παρόλα τα προνόμια που ήταν προικισμένη από τον Φρανγκλίνο Ρούσβελτ δηλαδή, να δανείζει κάτω των ορίων της αγοράς, έσκασε με πάταγο που ακούστηκε στα πέρατα της γης και συντάραξε τα διεθνή χρηματιστήρια. Και οι δείκτες στα ταμπλό άρχισαν να κατρακυλούν προς τα κάτω δίχως σταματημό.
Δύο μήνες πριν οι λαλίστατοι κατά τα άλλα Αμερικανοί οικονομικοί αναλυτές δίσταζαν να παραδεχθούν ότι η οικονομία τους είχε μπει σε ύφεση. Τώρα ήδη βρίσκονταν προ των πυλών του κραχ. Τι είχε όμως προηγηθεί; Είχε προηγηθεί η κερδοσκοπική αύξηση της τιμής του πετρελαίου αλλά και των τροφίμων λόγω της αυξανόμενης ζήτησης των ασιατικών χωρών με το μισό πληθυσμό της υφηλίου. (2 δις) Της Ινδίας και της Κίνας. (από τα 330 δολάρια τον τόνο το κόστος πέρισυ, στα 730 δολάρια φέτος!) Αυτό με τη σειρά του, εκτός από ότι πλούτισε τους αντίστοιχους βιομηχάνους και πετρελαιάδες των οποίων η κερδοσκοπία ξεπέρασε κάθε όριο απληστίας, επιβάρυνε έτη περισσότερο την ήδη “κουρασμένη” αμερικανική οικονομία, δημιουργώντας τελικά συνθήκες οικονομικής ύφεσης, που ξεπερνούσε τα σύνορα της ηπείρου. Οι αλλεπάλληλες μειώσεις του επιτοκίου δανεισμού από την Κεντρική Τράπεζα δεν έφεραν ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Η κατρακύλα δεν είχε σταματημό. Πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις οδηγούνταν στη χρεοκοπία και μεγάλωναν τους δείκτες ανεργίας επικίνδυνα και την οικονομία σε μεγαλύτερη ύφεση. Αυτό με τη σειρά του δημιούργησε “ένα τσουνάμι” αδυναμίας των Αμερικανικών νοικοκυριών να ανταποκριθούν στις δανειακές τους υποχρεώσεις κυρίως τις στεγαστικές. Το τελευταίο κύμα ήταν πολύ μεγάλο για να το αντέξει οποιοσδήποτε φορέας. Ιδιωτικός ή κρατικός. Ο θανάσιμος κύκλος έκλεινε και έσφιγγε μέχρις ασφυξίας ιδιωτικές επιχειρήσεις και κρατικούς οργανισμούς. Ακολούθησε η περίπτωση της Α.Ι.G.(παρόμοια με εκείνες των Fanny Mae και Freddic Mac) Της μεγαλύτερης ασφαλιστικής εταιρίας στον κόσμο. Ακριβώς επειδή υποστήριξε ασφαλιστικά το 50% των στεγαστικών δανείων της Αμερικής, και το ντόμινο, αν αφήνονταν στην κακή της μοίρα, θάταν ανεξέλεγκτα καταστροφικό, αντιμετωπίστηκε διαφορετικά. /p>
Ο Αμερικανός υπουργός οικονομικών καταπλήσσοντας νεοφιλελεύθερους γιάπις και ακαδημαϊκούς καθηγητάδες, προχώρησε σε κρατικοποίηση των τριών εταιριών! Λίγους μήνες νωρίτερα κάτι τέτοιο δε θα τολμούσαν να το διανοηθούν ούτε οι πιο ευφάνταστοι σεναριογράφοι του Χόλυγουντ.
Η Αμερική να μιμείται ως φάρσα τη Ρωσία του 17!
Και όμως το είδαμε και αυτό. Υπ’ όψιν ότι οι Η.Π.Α. μέχρι τότε δεν είχαν την παραμικρή κουλτούρα εταιρικών διασώσεων. Απεναντίας ο ακραίος φιλελευθερισμός είχε υποστηρικτές πατριάρχες σαν τον Σούμπετερ που υποδείκνυαν την “δημιουργική καταστροφή” (!) επιχειρήσεων προκειμένου να ξεκαθαρίσει έτσι το οικονομικό τοπίο από τα “βαριά άρρωστα” μέλη του. (Συμπαθών τον εν λόγω καθηγητή είναι και ο δικός μας ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος ο οποίος σε άρθρο του σε κυριακάτικο φύλλο διαφώνησε με τις αποφάσεις του κ. Πόλσον να κρατικοποιήσει την A.I.G. κ.α. και να αναλάβει να καλύψει, με την ίδρυση αντίστοιχου κρατικού θεσμικού οργάνου, όλα τα επισφαλή δάνεια και κατά συνέπεια όλες τι τράπεζες και του οργανισμούς που τα συνήψαν.
Βέβαια ο ίδιος μιλά με την ασφάλεια της απόστασης από την άσκηση άμεσης πολιτικής αντιμετώπισης ενός πιθανότατου σεναρίου καταστροφικού ντόμινου που θα οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια σε οικονομικό κραχ όπως φοβόταν ο κ. Πόλσον.
Ή σε οικονομικό Περλ Χάρμπορ, όπως το χαρακτήρισε ο γκουρού του χρηματιστηρίου, μεγαλοεπενδυτής κ. Μπάφετ.)
Μπρος στην καταστροφή του οικονομικού στόλου λοιπόν ο Αμερικανός υπουργός των οικονομικών αλλά και ο κεντρικός τραπεζίτης Ben Bernanke, προκειμένου να αντιμετωπίσουν μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις του καπιταλισμού, προτείνουν στο κογκρέσο, υιοθετώντας μία αντί Νιού-Ντηλ προσέγγιση, τη δημιουργία ταμείου που θα εξαγοράσει όλα τα μη ρευστοποιήσιμα στοιχεία των τραπεζών (βλέπε subprime loans) “καθαρίζοντας” έτσι τους ισολογισμούς τους από τα “τοξικά” χρεόγραφα.
Όταν μαθαίνεται το νέο, τα χρηματιστήρια διεθνώς κάνουν (συνολικά) το limit up της δεκαετίας.
Το αιτούμενο κεφάλαιο είναι 700 δις δολάρια (που αναλογεί σε 10 χιλιάδες δολάρια επιπλέον φόρους ανά Aμερικανική οικογένεια.) Το οποίο θα πρέπει να προστεθεί στο 1 τρις που είχε ήδη χρησιμοποιηθεί από το δημόσιο ταμείο της κεντρικής τράπεζας (των Η.Π.Α.) για να διευκολύνει και στηρίξει εν τω μεταξύ επιχειρήσεις και τράπεζες με την αναγκαία ρευστότητα.
Το κογκρέσο είναι μπρος σε μεγάλο δίλημμα. Το δημόσιο χρέος (μαζί με τα αιτούμενα)
για πρώτη φορά ξεπερνά τα 13,3 τρις δολάρια. Η Αμερική είναι ανοικτή σε πολέμους και παγκόσμιες κόντρες με τεράστιες στρατιωτικές δαπάνες από τη μία και από την άλλη η οικονομία τρέχει από την ύφεση στο κραχ. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα. Το κογκρέσο θα υποχωρήσει πιθανώς στο αίτημα, όχι όμως και χωρίς όρους. Αυτοί μπορούν να περιγραφούν με ό,τι αντιμετωπίζει σε αντίστοιχη διαδικασία προβληματισμού το ευρωκοινοβούλιο. Δηλαδή προτάσεις για υιοθέτηση σύγχρονου μοντέλου που θα ρυθμίζει εκ νέου τη λειτουργία του χρηματοοικονομικού και χρηματιστικού συστήματος στο σύνολό του.
Όπως και τη βελτίωση της διαφάνειας και αποτελεσματικότητας των εποπτικών μηχανισμών την αγορών από την ασυδοσία του ιδιωτικού κεφαλαίου.
Ο Νικόλα Σαρκοζί μιλά για ανάγκη νέας ηθικής του καπιταλισμού.
Μεγάλες κουβέντες μπρος στα μεγάλα προβλήματα;
Τα κέρδη ιδιωτικοποιούνται και οι ζημίες απλώς κρατικοποιούνται λέει ο επικεφαλής της σοσιαλιστικής ομάδας στο ευρωκοινοβούλιο κ. Μάρτιν Σούλτς αλλά και ο πρόεδρος της σοσιαλιστικής διεθνούς και πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ., Γιώργος Παπανδρέου προσγειώνοντας τους αιθεροβάμονες Αμερικανούς “σοσιαλμανείς” ρεπουμπλικάνους.
Σε κάθε περίπτωση οι αποδόσεις 20% και 22% των ιδίων κεφαλαίων τους που γνώρισαν κορυφαίες αμερικανικές επενδυτικές τράπεζες, όπως οι Morgan Stanley, Goldman Sachs κ.α. θα μείνουν ως καλή ανάμνηση με κακές όμως επιπτώσεις στο παρελθόν. Θα αρκεστούν στο 13% που θα αποφέρει η πρόσφατη μετατροπή τους, για να σωθούν, σε εταιρίες holding.
Συγκρατημένη η γνωστή αναλύτρια της Oppenheimer & Co. κ. Μέρεντιθ Ουϊτνι, δίχως να αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας, γράφει. “Η ένταση της πιστωτικής κρίσης δίνει μικρές μόνο ελπίδες προκειμένου για βελτίωση των θεμελιωδών μεγεθών των αγορών. Με τέτοια ένδεια κεφαλαίων το λιγότερο που μπορεί να εκτιμήσει κανείς είναι, ότι τόσο οι καταναλωτές όσο και οι επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να δαπανούν λιγότερα.”
Πιο αποκαλυπτικός ο γκουρού των χρηματιστηρίων μεγαλοεπενδυτής κ. Σόρος επιγραμματικά αλλά ουσιαστικά σημειώνει με το δικό του λεξιλόγιο. “Το χρηματιστήριο είναι η κύρια αιτία του κακού. Η παγκόσμια οικονομία του έδωσε πολύ μεγάλη σημασία και τώρα κλυδωνίζεται. Θα ακολουθήσει μια νέα ρύθμιση που θα το καταστεί λιγότερο επικερδές.”
Αυτή η τραπεζική “ύβρης” (αλαζονεία, βιασύνη, απληστία) από τη μία, και η αυξημένη ζήτηση ενέργειας και τροφίμων από την άλλη, αποτέλεσαν σε συνδυασμό την αιτία της παγκόσμιας κρίσης. Σιγά-σιγά βγαίνουν κάτω από το χαλί τα θραύσματα της κρίσης. 15 τρις δολάρια στάχτη, είναι ο παγκόσμιος απολογισμός του χρηματοοικονομικού κακού μέχρι τώρα!
Θα συγκρατηθεί η κατάσταση στη μάνα που τη γέννησε (Αμερική) ή όχι;
Θα επιχειρηθεί ενισχυμένη κρατική παρέμβαση; Και ο μύθος ότι τις διορθώσεις τις κάνει μόνη της η αγορά τι σημαίνει; Ποιόν αφορά; Γιατί αποτυγχάνει;
Ένα είναι σίγουρο. Το αύριο δεν θα μοιάζει σε τίποτε σχεδόν με το χθες. Και τα πολιτικά “δέον γένεσθαι” κεφαλαιώδη.
Του κάθε ενός εφ ο ετάχθη…(ο Ομπάμα πχ στην Αμερική από το -4 πήδηξε στο +11 στις δημοσκοπήσεις) Στον υπόλοιπο κόσμο, το κλίμα είναι φανερό ποιους ευνοεί. (ιδεολογικά και πολιτικά)
Οι τελευταίοι όμως θα φανούν έτοιμοι και αντάξιοι να αδράξουν τις μοναδικές ευκαιρίες της ιστορίας;
Η πρόκληση για αλλαγή του νεοφιλελεύθερου μοντέλου σε σοσιαλιστική κατεύθυνση είναι προφανής (στο πλαίσιο της εξελισσόμενης πρωτοφανούς διεθνώς καπιταλιστικής κρίσης).
Θα γίνει άρα και απολύτως αναγκαία;
Θα γεννήσει το αύριο ένα νέο όμορφο παιδί ή θα δούμε ξανά να αναγεννιέται το άσχημο παρελθόν μασκαρεμένο με νέα ελκυστική μουτσούνα;
ΟΨΟΜΕΘΑ ΕΙΣ ΑΜΕΡΙΚΑ.
Θεσσαλονίκη, 27 Σεπτέμβρη 2008
Γρηγόρης Ραδίτσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου